Instrument dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw (ang. SME Instrument) jest narzędziem finansowania innowacji na poziomie Europejskim. Wprowadziła go Komisja Europejska wraz z rozpoczęciem nowej perspektywy finansowej 2014-2020. Funkcjonuje on w ramach programu Horyzont 2020. Zasady regulujące uczestnictwo oraz rozliczanie projektu są zatem opisane przez program pracy (Work Programme) w ramach programu Horyzont 2020. Inicjatywa ta dotyczy europejskich MŚP. Przedsiębiorstwa z krajów trzecich mogą być podwykonawcami.

Ze względu na ukierunkowanie rynkowe, uwzględniając prawa własności intelektualnej do nowopowstających technologii/produktów, umożliwiono w tym przypadku aplikowanie pojedynczym firmom. Może to być istotną zachętą dla tych firm, które w trosce o swoje Know How nie chciały dotychczas uczestniczyć w projektach na poziomie Europejskim ze względu na konieczność współpracy w ramach konsorcjów. W przypadku Instrumentu wnioski składać mogą zarówno pojedyncze firmy jak i konsorcja (jeśli pracują nad tą samą technologią i mają uregulowane pomiędzy sobą prawa własności do danego rozwiązania, dotyczy to przede wszystkim fazy 2).

Poziomy gotowości technologicznej

Możliwość finansowania danego przedsięwzięcia została uzależniona w przypadku Instrumentu dla MŚP od poziomu gotowości technologicznej (Technology Readiness Level). Poziomy gotowości technologicznej są powszechnie przyjętym, na całym świecie, kryterium oceny zaawansowania rozwoju kluczowych technologii. Można zatem spotkać definicje odbiegające od tej, którą przyjęła Komisja Europejska. Tylko w USA funkcjonuje równolegle wiele definicji TRL. Osobne definicje posiada NASA, DOD (Department of Defence), DOE (Department of Energy) i inne amerykańskie instytucje finansujące wdrożenia innowacji. W Polsce poziomy gotowości technologicznej opisuje Dziennik Ustaw Nr 18 Poz. 91. z dnia 4 stycznia 2011 r. w sprawie sposobu zarządzania przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju realizacją badań naukowych lub prac rozwojowych na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa.

Znajomość większości z tych definicji może pomóc w zrozumieniu idei gotowości technologicznej. Wiążąca zaś dla Instrumentu dla MŚP jest definicja Komisji Europejskiej. Znaleźć ją można w dokumencie „HORIZON 2020 – WORK PROGRAMME 2014-2015 General Annexes” w punkcie G.

Dla zdecydowanej większości konkursów w ramach Fazy I Instrumentu jest to poziom 6 TRL. Są jednak odstępstwa, dotyczące innowacji medycznych.

SME Instrument Faza I (od pomysłu do strategii wejścia na rynek)

W pierwszej fazie można starać się o wsparcie w formie ryczałtu w wysokości 50 tys. euro na sprawdzanie, czy pomysł posiada potencjał wejścia rynkowego na poziomie Europejskim, a nie tylko regionalnym. Należy jednak mieć na uwadze zapisy szczegółowe dokumentacji konkursowej mówiące o finansowaniu w wysokości 70% na tym etapie. Faza ta może trwać maksymalnie 6 miesięcy. Jej efektem powinno być studium uwarunkowań wdrożenia innowacyjnego produktu/usługi na rynek, a zawierające:

• weryfikację techniczną wykonalności projektu,
• ocenę ryzyka,
• analizę rynkową,
• ocenę realności koncepcji, zaangażowania użytkowników,
• analizę stanu własności intelektualnej,
• ocenę strategii rozwoju projektu,
• poszukiwanie partnerów technologicznych,
• ocenę gotowości do utworzenia trwałego projektu o dużym potencjale, związanego ściśle ze strategią rozwoju oraz standardami Europejskimi.

SME Instrument Faza II (od strategii wejścia na rynek do gotowości rynkowej)

Można się tu starać o dofinansowanie od 0,5 -2,5 mln euro w wysokości 70% kosztów kwalifikowalnych dla projektu trwającego od roku do 2 lat.

Na tym etapie MŚP będzie rozwijać swój pomysł przez działania innowacyjne, takie jak:

• demonstracja,
• testowanie,
• pilotaż,
• skalowanie,
• miniaturyzacja.

Na tym etapie planowany jest również bardziej rozwinięty biznes plan (około 30 stron). Biznes plan ma osiągnąć taką formę, aby go przedstawić przy wejściu kapitałowym czyli w przypadku logiki Instrumentu – przejść płynnie do Fazy III.

SME Instrument Faza III (przygotowanie do wprowadzenia na rynek)

MŚP otrzymają szerokie wsparcie, szkolenia, mentoring oraz ułatwienie dostępu do finansowania ryzyka, w celu dalszego udoskonalenia projektu, uwzględniając ostateczny cel jakim jest wprowadzenie produktu lub usługi na rynek przez szeroko pojęty proces komercjalizacji.

Dodatkowo w tej fazie udzielane będzie wsparcie przez sieć Enterprise Europe Network (EEN). Na tym etapie nie zapewniono bezpośredniego wsparcia finansowego.

Rady oceniających wnioski do Instrumentu po dotychczasowych etapach oceny wniosków

W wielu przypadkach, okazuje się że proces oceny w ramach Instrumentu jest bardzo selektywny i tylko najlepsi z najlepszych odnoszą sukces otrzymując dofinansowanie swojego projektu.

Po dotychczasowym procesie oceny wniosków, sformułowano 6 słabych punktów charakteryzujących wnioski, których uniknięcie zdaniem ewaluatorów (oceniających) może być przydatne dla wnioskodawców przygotowujących się do uczestnictwa w Instrumencie.

Większość niewybranych wniosków posiadało następujące niedoskonałości:

• zbyt duży nacisk na omówienie projektu, a nie na możliwości biznesowe,
• nieprzekonujący opis firmy (trzeba wyjaśnić, dlaczego to nasza firma odniesie sukces, a nie nasz konkurent),
• brak omówienia konkurencyjnych rozwiązań, albo bardzo zdawkowe omówienie i marginalizowanie konkurencji rynkowej,
• posiadanie zbyt niskiego poziomu innowacyjności, często wnioski omawiały produkt, który istnieje już na rynku,
• propozycja wyłącznie pomysłu bez koncepcji jego komercjalizacji,
• próba szczęścia (Instrument MŚP nie jest loterią).

Uwzględnienie powyższych 6 punktów przy opracowywaniu wniosku, można znacznie zwiększyć szanse na sukces.

[highlight]Od początku 2015roku, Enterprise Europe Network oferuje dodatkowo dwie nowe usługi – coaching i mentoring, są one przeznaczone dla firm zainteresowanych rozwojem innowacyjności lub ulepszeniem systemów zarządzania innowacjami. Usługi te są powiązane z programem SME Instrument, funkcjonującym w ramach Horyzont 2020.[/highlight]

Mentoring (Enhancing the Innovation Management Capacities of SMEs)

Celem usługi jest pomoc w poprawie zdolności zarządzania innowacjami w małych i średnich przedsiębiorstwach przy użyciu sprawdzonej metodologii IMP³rove, którą można zdefiniować jako trwałe zwiększanie efektywności zarządzania innowacjami.

W ramach tej usługi przedsiębiorstwa mogą wziąć udział w procesie oceny zarządzania innowacjami.

Usługa będzie obejmować następujące etapy:

• identyfikacja potrzeb firmy,
• ocena przedsiębiorstwa (potencjału innowacyjnego, zdolności do innowacji, możliwości wzrostu i rozwoju, możliwy wpływ na firmy, regionu).
• analiza zarządzania innowacjami przy użyciu narzędzia IMP³rove.
• opracowanie planu działań na rzecz eliminacji problemów w zarządzaniu innowacjami. Będzie on oparty na wynikach przeprowadzonej wcześniej oceny. Plan działania będzie zatem odpowiednio dostosowany do potrzeb i oczekiwań badanego MŚP,
• przygotowanie raportu końcowego.

Po otrzymaniu siedmiodniowego pakietu wsparcia, firma powinna sprawniej zarządzać wewnętrznymi procesami innowacyjnymi. Mentoring pomoże zatem w dostosowaniu wszelkich procesów firmy do jej strategii innowacyjności. Należy tu podkreślić kompleksowość tego wsparcia, które zakłada pomoc w zintegrowaniu strategii biznesowej z wizją rozwoju przedsiębiorstwa.

Celem usługi jest zatem wzmocnienie potencjału innowacyjnych przedsiębiorstw. Adresatami usługi są małe i średnie przedsiębiorstwa, które mają silne zdolności innowacyjne, a także ambicje i możliwości rozwoju, ale brakuje im strategicznych zdolności zarządzania innowacjami.

Coaching (Key Account Management)

Przedsiębiorstwa, które otrzymają dofinansowanie w ramach SME Instrument, otrzymują równolegle możliwość wsparcia przez wybranego przez siebie trenera (ang. Coach), który będzie szkolić firmę zarówno w trakcie Fazy I (3 dni doradztwa) jak i Fazy II (12 dni doradztwa). Należy tu podkreślić istotną rolę jaką w znalezieniu trenera i planowaniu współpracy z nim pełnić będzie sieć Enterprise Europe Network.

Coaching ma na celu skupienie się na następujących 3 zagadnieniach dotyczących zarządzania MŚP:

• rozwój działalności: skupienie się na identyfikacji, analizie i ocenie potencjalnych możliwości biznesowych, rozwoju skutecznej strategii marketingowej,
• organizacja: wsparcie mające na celu mobilizację zasobów MŚP w celu zapewnienia skuteczności i wydajniejszej organizacji firmy,
• współpraca: wspieranie MŚP w zakresie strategii zawiązywania partnerstw dla innowacyjnych projektów.

Skorzystanie z pomocy trenera ma pomóc firmie w:

• rozwinięciu produktu/usługi, na które uzyskała finansowanie,
• zgłębieniu wiedzy z zakresu rynku docelowego,
• ulepszeniu strategii zdobywania rynku,
• zweryfikowaniu długofalowych planów komercjalizacyjnych, dotyczących przedmiotowego projektu.

Trener – ekspert zaangażowany do w/w celów będzie rozumiał mechanizm rządzący danym rynkiem czy sektorem, a przede wszystkim strategie marketingowe skuteczne dla danej grupy produktów.

Zespoły specjalistów w wybranych ośrodkach Enterprise Europe Network (WCTT we Wrocławiu, RCITT w Szczecinie, PPNT w Poznaniu oraz DARR S.A. w Szczawnie Zdroju) udzielają wsparcia w zakresie nowo oferowanych przez naszą sieć usług proinnowacyjnych. Wsparcie jakiego udzielamy pozwoli doskonalić proces innowacji zarówno poprzez poszukiwanie źródeł ich finansowania, jak również doskonalenie kultury innowacji wewnątrz firmy.